ลักษณะของพืชมีดอก
พืชมีดอก หมายถึง พืชที่เจริญเติบโตเต็มที่แล้วจะออก ดอก เพื่อใช้ในการสืบพันธุ์ เช่น เงาะ ทุเรียน กุหลาบ มะลิ บัว กล้วยไม้ พืชดอกบางชนิดมีดอกขนาดใหญ่สามารถมองเห็นชัดเจนเช่น ดอกผลไม้ต่าง ๆ พืชบางชนิดมีดอกขนาดเล็กมาก จนมองเกือบไม่เห็นส่วนประกอบต่าง ๆภายในดอก เช่น จอก แหน สีของดอก ก็จะแตกต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดของพืช แม้แต่พืชชนิดเดียวกัน แต่ต่างพันธุ์ก็ให้ดอกที่มีลักษณะและสีที่แตกต่างกันได้
การสืบพันธุ์ของพืชมีดอก ประกอบด้วยขั้นตอนที่สำคัญ 2 ขั้นตอน คือ
1. การถ่ายละอองเรณู
2. การปฏิสนธิ
นอกจากนี้พืชมีดอกยังสามารถสืบพันธุ์โดยใช้วิธีอื่นที่ไม่ต้องใช้ดอก เรียกว่า
การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เช่น ใช้ กิ่ง ใบ ราก ลำต้น
1. การถ่ายละอองเรณู
2. การปฏิสนธิ
นอกจากนี้พืชมีดอกยังสามารถสืบพันธุ์โดยใช้วิธีอื่นที่ไม่ต้องใช้ดอก เรียกว่า
การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เช่น ใช้ กิ่ง ใบ ราก ลำต้น
องค์ประกอบของดอก
ดอกของพืชเป็นส่วนที่พืชใช้ในการสืบพันธุ์ ดอกของพืชมีส่วนประกอบที่สำคัญ 4 ส่วน คือ กลีบเลี้ยง กลีบดอก เกสรตัวผู้ เกสรตัวเมีย
1. กลีบเลี้ยง เป็นส่วนที่อยู่นอกสุดของดอก มักมีสีเขียวคล้ายใบทำหน้าที่ี่ห่อหุ้มส่วนที่อยู่ข้างในของดอกไว้ ในขณะที่ดอกยังอ่อนอยู่ หรือที่ยังเป็นดอกตูม เพื่อป้องกันอันตรายจากแมลง และศัตรู
2. กลีบดอก เป็นส่วนที่อยู่ถัดจากกลีบเลี้ยงเข้าไป มักมีสีสันสวยงามบางชนิดมีกลิ่นหอม ซึ่งสีสันที่สดใส และกลิ่นหอมของดอกไม้จะช่วยล่อแมลงให้มาตอม เพื่อช่วยในการผสมเกสร
3. เกสรตัวผู้ เป็นส่วนที่อยู่ถัดจากกลีบดอกเข้าไป เป็นอวัยวะสร้างเซลล์ สืบพันธุ์ตัวผู้ มักมีหลายอัน เกสรตัวผู้แต่ละอันประกอบด้ว
3.1. ก้านเกสรตัวผู้ หรือก้านชูอับเรณู มีลักษณะเป็นก้านยาวๆ ทำหน้าที่ชูอับ
3.2. อับเรณูมีลัษณะเป็นกระเปาะ เป็นแหล่งสร้างและเก็บ"ละอองเรณู"ซึ่งภายในละอองเรณูจะมี" เซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ " อยู่
4. เกสรตัวเมีย เป็นส่วนที่อยู่ในสุด คือตรงกลางดอก ทำหน้าที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์ตัวเมีย ที่ปลายยอดเกสรตัวเมียจะมีลักษณะเป็นขนและมีน้ำเหนียว ๆ เคลือบอยู่ เพื่อช่วยในการดักจับละอองเรณู และในน้ำเหนียว ๆ นี้จะมี " น้ำตาล "เป็นองค์ประกอบอยู่ จะช่วยกระตุ้นให้ละอองเรณูเกิดการงอกหลอด ซึ่งเกสรตัวเมียประกอบด้วย
4.1. ยอดเกสรตัวเมีย อยู่ตรงส่วยบนสุดของเกสรตัวเมีย เป็นส่วนรองรับละอองเรณูของเกสรตัวผู้
4.2. ก้านชูเกสรตัวเมีย ทำหน้าที่ชูเกสรตัวเมีย
4.3. รังไข่ อยู่ส่วนล่างสุดของเกสรตัวเมีย มีลักษณะเป็นกระเปาะ ภายในมี " ไข่อ่อน " หรือ " ออวุล " ซึ่งมี " เซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย " อยู่
4.1. ยอดเกสรตัวเมีย อยู่ตรงส่วยบนสุดของเกสรตัวเมีย เป็นส่วนรองรับละอองเรณูของเกสรตัวผู้
4.2. ก้านชูเกสรตัวเมีย ทำหน้าที่ชูเกสรตัวเมีย
4.3. รังไข่ อยู่ส่วนล่างสุดของเกสรตัวเมีย มีลักษณะเป็นกระเปาะ ภายในมี " ไข่อ่อน " หรือ " ออวุล " ซึ่งมี " เซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย " อยู่
การสืบพันธุ์ของพืชมีดอกแบบอาศัยเพศ
เมื่อพืชมีดอกเจริญเติบโตเต็มที่จะเริ่มออกดอก ภายในดอกจะมีการสร้างเซลล์สืบพันธุ์ โดยเกสรตัวผู้สร้างเซลล์สืบพันธุ์ตัวผู้ หรือละอองเรณูเก็บไว้ใน อับละอองเรณู ส่วนเกสรตัวเมียจะมีรังไข่ซึ่งภายในรังไข่จะมีไข่ ( ออวุล ) ทำหน้าที่เก็บเซลล์สืบพันธุ์ตัวเมีย หรือ ไข่อ่อนเอาไว้ การสืบพันธุ์ของพืชมีดอกแบบอาศัยเพศ มีลำดับ 2 ขั้นตอน คือ
1. การถ่ายละอองเรณู
2. การปฏิสนธิ
การปฏิสนธิ
การปฏิสนธิ คือ การที่เซลล์สืบพันธุ์เพศผู้เข้าผสมกับเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย โดยหลังจากที่ีละอองเรณู ตกลงบนยอดเกสรตัวเมียแล้ว ละอองเรณูจะ งอกหลอด แทงลงไปในก้านเกสรตัวเมีย จนถึงไข่อ่อน ( ออวุล ) ที่อยู่ภายในรังไข่ ภายในหลอดละอองเรณูจะมีเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้อยู่ ซึ่งจะเข้ามาไปผสมกับเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย (เซลล์ไข่ ) ที่อยู่ในไข่อ่อนโดยผ่านทางรูเปิดที่อยู่ข้างใต้ ได้เป็นเซลล์ใหม่อยู่ภายในไข่อ่อน ( เซลล์ใหม่ที่ได้ก็ คือเซลล์ที่จะเจริญเป็นต้นพืชต้นใหม่ )
การเปลี่ยนแปลงของดอกหลังปฏิสนธิ
หลังจากการปฏิสนธิ ยอดและก้านชูเกสรตัวเมียจะเหยี่วลง กลีบเลี้ยง กลีบดอก เกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมียก็จะแห้งแล้วร่วงหลุดไป ส่วนรังไข่ และ ออวุล หรือไข่ จะเจริญเติบโตต่อไป โดย รังไข่ จะเจริญกลายเป็น ผล ส่วน ออวุล หรือไข่ จะเจริญไปเป็น เมล็ด ซึ่งภายในเมล็ดจะเก็บต้นอ่อน และอาหารสะสมไว้ภายใน เพื่อเกิดเป็นต้นใหม่
เมื่อเมล็ดพืชแพร่กระจายไปในที่ต่าง และไปตกในที่ที่มีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับการงอกของเมล็ด เมล็ดก็จะงอกเป็นต้นใหม่ต่อไป วิธีนี้ทำให้พืชดอกที่อยู่ตามธรรมชาติสามารถแพร่ได้ โดยไม่สูญพันธุ์ไป
ภาพการสืบพันธุ์ของพืชดอก
ที่มา http://www.thaigoodview.com/node/18858 สืบค้นเมื่อ 22 กค 2554
http://www.youtube.com/watch?v=PKyC2GZd2dE&feature=related สืบค้น 22 กค 2554
http://www.google.com/
http://www.facebook.com/
ครูหนึ่ง
